چطور جلسه دفاع از پایان نامه خود را اداره کنیم؟ (بخش سوم)

چطور جلسه دفاع از پایان نامه خود را اداره کنیم؟ (بخش سوم)

همانند دو پست قبلی به مهارت داشتن در دفاع از پایان نامه در این پست نیز پرداخته ایم .

در اینجا ما به مدیریت پرسش و پاسخ در جلسات دفاع و یاد آوری نکات مهم برای پاسخ گویی به این سؤالات اشاره کرده ایم ، امید است که برای دانشجویان و افراد ارائه دهنده کنفرانس ها مفید و کاربردی باشد .

مدیریت پرسش و پاسخ در دفاع از پایان نامه

دانشجویان باید برای پاسخ به پرسش های پرتکرار داوران در دفاع از پایان نامه آماده باشند. برخلاف گمان برخی از دانشجویان، داوران قابل پیش بینی هستند. کافی است دانشجویان خودشان را جای داور بگذارند و با پرسش های پرتکرار داوران آشنایی داشته باشند .

تجربه نشان داده است، که بیش از یک سوم پرسش های داوران در جلسه دفاع از پایان نامه از فصل نخست پایان نامه است. پس به احتمال فراوان داوران درباره ماهیت مسئله ای که درباره آن دانشجو تحقیق کرده اند و اهمیت و ضرورت پرداختن به آن از دانشجو خواهند پرسید.

پرسش بعدی داوران در جلسه دفاع از پایان نامه احتمالا درباره هدف تحقیق، چگونگی تدوین پرسش ها یا فرضیه هاست. زیرا این سه مورد (هدف تحقیق، چگونگی تدوین پرسش، چگونگی تدوین فرضیه) به یکدیگر مرتبط هستند و همواره پس از بیان مسئله، وظیفه محقق یا دانشجو هست که به وضوح هدف خود را از انجام تحقیق مطرح کند .

پرسش پرتکرار بعدی در مورد جامعیت و سطح تحلیل در مرور پیشینه پژوهش یا همان ادبیات تحقیق است. معمولا بدلیل آشنایی داوران با قلمرو موضوع موضوع مورد بحث، داوران از منبع یا منابع مهمی اطلاع دارند، که در تحقیق دانشجو از قلم افتاده باشد. در این صورت باید از داور سپاسگزار باشید و در نسخه نهایی به آن منبع یا منابع مطرح شده استناد کند.

پس از پیشینه پژوهش، نوبت به روش تحقیق می رسد. به احتمال قریب به یقین داور در جلسه دفاع از پایان نامه درباره روش شناسی تحقیق پرسش یا پرسش هایی مطرح خواهد کرد. زیرا روش شناسی همچون ستونی مرکزی است که هر تحقیق بر بنیاد آن استوار است.

دانشجو باید آمادگی پاسخ گویی به پرسش های روش شناختی را در جلسه دفاع از پایان نامه داشته باشد ، مانند این پرسش ها :

چرا این روش مشخص را در تحقیق خود انتخاب کرده است ؟

مزیت این روش نسبت به روش های مشابه چیست ؟

روش انتخابی را در عمل چگونه اجرا کرده است ؟

در اجرای روش انتخابی با چه موانع و مشکلاتی روبرو شده است و چگونه از آنها عبور کرده است ؟

پرسش پر تکرار بعدی درباره ، یافته های تحقیق و نتیجه گیری نهایی است. چگونگی ارائه یافته ها ، چگونگی تنظیم جداول و ترسیم نمودارها از جمله مباحث متداول در جلسات دفاع است که دانشجو باید برای پاسخ گویی به این پرسش ها آماده باشد. سرانجام تقریباً میتواند مطمئن باشد که داور درباره نتیجه نهایی دانشجو از یافته های تحقیق که در فصل پنجم مطرح می شود، خواهند پرسید. زیرا یافته های هر تحقیق زمانی ارزشمند است که با تفسیر و نتیجه نهایی دانشجو همراه باشد. مثلاً اگر نتایج آزمون آماری نشان می دهد که فرضیه تحقیق پذیرفته شده است، دانشجو باید بتواند این پذیرش را معنا کند و به روشنی توضیح دهد.

نکات مهم در پاسخ گویی به پرسش ها

1. هنگامی که داور یا شخص دیگری سؤالی می پرسد دانشجو باید با دقت گوش دهد و اگر چنانچه متوجه سؤال نشد نباید سؤال را حدس بزند و از شخص مورد نظر بخواهد که سؤالش را مجددا تکرار نماید. بعد از فهم سوال در چنین وضعیتی حتما باید سؤال را مجددا تکرار کند و از شخص سؤال کننده بپرسد که آیا سؤال او را درست متوجه شده است یا خیر ؟

توجه به نظرات داوران سه مزیت دارد 

اول اینکه به شخص سؤال کننده احترام گذاشته است که خوب گوش کرده ایم .

دوم اینکه تمام مخاطبین ممکن است سؤال را نشنیده باشند .

سوم اینکه بطور همزمان که سؤال را تکرار می کند ، می تواند به جواب هم فکر کند زیرا آن بخشی از مغز که سؤال را تکرار می کند با بخشی از مغز که راه حل را جستجو می کند ، متفاوت است .

2. دانشجوهرگز با عجله به پرسش پاسخ ندهد ، هنگامی که سؤالی را می شنود ابتدا مکثی در حدود سه تا پنج ثانیه کند سپس پاسخ دهد که این عمل دو مزیت دارد :

اول اینکه دانشجو تمام افکار خود را جمع و جور می کند و واضح تر و منسجم تر صحبت می کند.

دوم اینکه به حاضرین در جلسه دفاع این نوید را می دهد که بطور سنجیده پاسخ می دهد و قبل از هر سخن گفتن فکر می کند.

سوم ممکن است سؤال چالش برانگیزی از دانشجو بپرسند یا اینکه با نظرات دانشجو در جلسه دفاع از پایان نامه مخالفت کنند، پس باید مراقب باشد که در دام جبهه گیری علیه شخص مقابل نیفتد زیرا ممکن است حرف ها و صحبت هایی انجام دهد که درآینده پشیمان شود. پس دانشجو در چنین مواقعی باید احساسات خود را کنترل کند و با روش صحیح و حرفه ای سخن بگوید.

چهارم وحشتناک ترین کابوس زمانی است داور یا یکی از حاضرین در جلسه دفاع از پایان نامه سؤالی بپرسد و دانشجو نتواند پاسخی به آن دهد.

نکته مهم در چنین مواقع این است که دانشجو واکنش ضعیفی از خودش نشان ندهد که جایگاهش را خدشه دار کند. دانشجو می بایست از قبل این موضوع را پیش بینی کند و آمادگی کافی را داشته باشد.

پنجم دانشجو باید به سؤالات داورها و حاضرین در جلسه دفاع پا سخ های کوتاه و مختصر و مفید دهد.

ششم دانشجو به هنگام پاسخ گویی به سؤالات تنها به دو مکان در حین ارائه نگاه کند :

اول اساتید و حضار جلسه دفاع.

دوم صفحه مانیتور روبرویش .

منبع: گروه تحقیقاتی نخبگان برتر، مشاوره پایان نامه ، مشاوره مقاله، پروپوزال