عوامل محدود کننده‌ موضوع کدامند؟

عوامل محدود کننده‌ موضوع پژوهش

موضوع به چارچوبی گفته می‌شود که نویسنده قرار است در آن عرصه بیندیشد و قلم بزند اما حوزه‌ی موضوعی گسترده تر از آن است که بتوان در آن فعالیتی موثر و مفید داشت. ناگزیر باید آن را چنان محدود کرد که پیگیری و اتمام آن در زمانی معقول ممکن به نظر برسد.

عوامل محدود کننده‌ موضوع

پیشنهاد مطالعه: آموزش انجام پایان نامه با تعیین موضوع

ضرورت محدود کردن موضوع

محدودیت حجم نوشته

محدودیت حجم به عنوان یکی از عوامل محدود کننده‌ موضوع می باشد. هیچ نوشته ای را نمی توان بدون پیش‌بینی جوانب و حد و مرز آن نمی توان آغاز کرد. به عبارت دیگر، داشتن برنامه کار شرط لازم برای آغاز نگارش است. پیش بینی اندازه نوشته یکی از عناصر این برنامه ریزی است.

وسعت موضوعی که قرار است در عین حفظ جامعیت فضای محدود و معینی را به خود اختصاص دهد، یا مقاله ای در مجله ای علمی که می بایست به موضوع بسیار محدود بپردازد با یکدیگر تفاوت های عمده ای دارند. میزان این محدودیت تابع شرایطی است که سفارش دهنده نوشته قائل می شود، یا ناشری است که می بایست اثر را منتشر کند، و یا مجله ای است که قرار است نوشته در آن درج گردد. طبیعی است که هر چه دامنه موضوع محدود تر شود.

در توضیح عوامل محدود کننده‌ موضوع، تفاوت این دو نگرش را می توان در مقالات اطلاعات عمومی مجلات غیر تخصصی و مقالات پژوهشی مجله های علمی به خوبی دریافت. مقایسه میان مقالات و گزارش دانشجویی مربوط به دروس دانشگاهی و پایان نامه مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری نیز همین را تأیید می کند.

محدودیت منابع

محدودیت منابع به عنوان یکی از عوامل محدود کننده‌ موضوع است. منابع _ اعم از مکتوب و غیر مکتوب_تدوین کننده اطلاعات هستند و نبود یا کمبود منابع به معنای خلل در گردآوری اطلاعات مربوط به نوشته است. ممکن است اندیشه ها و نظرهای بسیار مطلوبی به ذهن برسد که پرداختن به آنهاحائز اهمیت نیز باشد، اما هرگاه نتوان اطلاعات مورد نیاز را از طریق منابع موجود به دست آورد امکان انجام مطالعه و بررسی و تدوین یافته ها وجود نخواهد داشت.

در چنین وضعی، پژوهنده ناگزیر است موضوع خود را به گونه ای محدود کند که گردآوری اطلاعات در حوزه مورد بررسی وی امکان پذیر باشد. بنابراین، بخشی از تصمیم گیری و برنامه‌ریزی مربوط به تهیه مواد نوشتاری و موکول و متکی به میزان حضور متون و منابع مورد نیاز است. در زمینه محدودیت ناشی از منابع نکته ای شایان ذکر است که نمی توان از آن گذشت.

در عوامل محدود کننده‌ی موضوع، پی‌جویی نکردن جدی اطلاعات، دستیاب نبودن اطلاعات، و فقدان اطلاعات در واقع سه مقوله ی کاملا متمایز است.

الف: پی‌جویی نکردن اطلاعات متوجه پژوهنده است تا نبود منابع. نمی توان قصور در جست و جو را دستاویزی برای تصمیم گیری درباره حدود موضوع نوشته قرار داد. کم کاری در جستجو از عوامل محدود کننده‌ موضوع نیست!

ب: دستیاب نبودن اطلاعات ممکن است دو وجه داشته باشد یا اینکه اطلاعات در محلی یا در اختیار کسی است که نمی توان به آن دست یافت یا یا منبع اطلاعات مورد نیاز از بیان مطالب پرهیز می کند.

ج: فقدان اطلاعات به این معناست که اساسا اطلاعاتی در زمینه ای خاص چه مکتوب و چه غیر مکتوب نتوان یافت و تنها اطلاعات مربوط به جوانب مشخص و محدودی از آن با دشواری دسترس پذیر است.

محدودیت مخاطبان

محدودیت مخاطبان به عنوان عوامل محدود کننده‌ موضوع می باشد. هر نوشته‌ای برای مخاطبان مشخص و به منظور ایجاد ارتباط با افرادی خاص پدید می آید. کمتر نوشته ای را می توان یافت که بدون تصور مخاطبانی خاص تهیه شده باشد. گروه سنی خاص، دانش پژوهان رشته یا رشته های مشخص، نوع و میزان تخصص موضوع افراد، همگی می توانند در تعیین حدود و ثغور موضوعی موثر باشند.

آنچه برای گروه نوجوان تدوین می شود طبعا با آنچه در همان موضوع برای متخصص موضوعی فراهم می گردد متفاوت است. به همین دلیل، نویسنده با توجه به ویژگی‌های گوناگون سنی، تخصصی، و حرفه ای مخاطبان، پیشاپیش برای دامنه ی موضوعی کار خود محدودیت قائل می شود تا بتواند موثرترین ارتباط را با آنان برقرار کند.

محدودیت زمان

محدودیت زمان به عنوان یکی از عوامل محدود کننده‌ موضوع است. کمتر نوشته‌ای را می توان یافت که زمان ارائه آن پیشاپیش تعیین نشده باشد، نوشته اعم از آن که مقاله برای درج در مجله باشد، گزارشی برگرفته از پژوهش انجام یافته، متنی برای دانشجویان خاص، یا کتابی برای ناشری مشخص، و … می‌بایست در زمانی معین تحویل گردد.

تعیین تاریخ اتمام و تحویل کار، سبب می شود که فرد دامنه ی موضوعی کار خود را به گونه‌ای معنی دار محدود کند تا بتواند حاصل کار را در زمان تعیین  ارائه دهد. زمان برآورد شده برای انجام کار معمولا از سر جمع زمان های تعلق یافته به مراحل و بخش های مختلف کار، از قبیل مدت برنامه ریزی، مدت گردآوری اطلاعات، مدت تجزیه و تحلیل یافته ها و نیز مدت تدوین و ارائه گزارش نهایی حاصل می شود. پیش بینی زمان لازم برای انجام هر یک از بخش های کار روشن می کند که دامنه ی ان را به چه شیوه ای باید محدود کرد تا اتمام کار در زمان مقرر امکان پذیر باشد.

عوامل محدود کننده‌ موضوع

منبع: گروه تحقیقاتی نخبگان برتر – مشاوره پایان نامه – مشاوره مقاله – مشاوره پروپوزال