روش تحقیق اکتشافی

روش تحقیق اکتشافی چیست؟

یکی از انواع روشهای تحقیق، روش تحقیق اکتشافی می باشد که در برخی تحقیقات موضوع مورد مطالعه واضح و شفاف توضیح داده نشده اند و یا اینکه تحقیق از بعد تصادفی در حال اجرا می باشد. بنابراین محقق از تحقیق اکتشافی برای بررسی و مطالعه مسئله و مشکلات موجود پیرامون موضوع و اهداف تحقیق استفاده خواهد کرد.

تحقیق اکتشافی

معمولا در این نوع روش تحقیق، در مورد موضوع مورد مطالعه اطلاعات و شناخت کافی و قابل توجیهی وجود ندارد لذا محقق در آن به دنبال کشف مسائل جدید و ناشناخته است به گونه ای که به رفع ابهامات موجود بیانجامد. این روش تحقیق به منظور پایه و اساس سایر تحقیقات در آینده نزدیک و یا دور در نظر گرفته خواهد شد لذا از این حیث از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

پیشنهاد مطالعه: انجام پایان نامه ارشد و دکتری در همه رشته ها

روش تحقیق اکتشافی از مراحل مختلفی برخوردار است که در اینجا انجام مراحل اصلی زیر توصیه خواهد شد.

1. بیان مسئله

منظور از بیان مسئله در روش تحقیق اکتشافی همان بررسی مشکلات و بحران های موجود پیرامون موضوع و اهداف مورد مطالعه است و باید بطور شفاف، واضح  و بدون هر گونه ابهامی بیان شوند تا مخاطب با مطالعه آن بتواند کاملا توجیه شود که چرا و به چه قصدی تحقیق را انجام داده اند و لازمه و پیش نیاز بیان مسئله نیز انتخاب موضوع مناسب برای تحقیق است که بسته به علایق، استعدادها و تواناییهای افراد متفاوت است و در هنگام انتخاب موضوع تحقیق توجه به نکات زیر توصیه می شود:

الف) موضوع انتخاب شده در روش تحقیق اکتشافی باید جدید، نو و بی تکرار باشد و برای نخستین بار برای حل بحرانهای موجود در حال اجرا باشد.

ب) موضوع انتخاب شده در روش تحقیق اکتشافی بایدکاربردی باشد یعنی برای حل بحرانها و مشکلات موجود بتواند راهگشا و موثر واقع شود و به گونه ای کاشف و حلال مشکلات باشد.

2. فرضیات تحقیق

در روش تحقیق اکتشافی معمولا فرضیات ذهنی و یا تجربی محقق در قالب جملات خبری بیان می شوند و شامل فرضیات اصلی و فرعی هستند. فرضیات اصلی به موضوع تحقیق اشاره می کنند و فرضیات فرعی زیرشاخه فرضیات اصلی تحقیق هستند و به گونه ای از آنها نشات می گیرند.

3. تجزیه و تحلیل

در روش تحقیق اکتشافی پس از گردآوری و تهیه داده ها و اطلاعات مورد نظر نوبت به آنالیز و تجزیه و تحلیل داده ها و اطلاعات میرسد که در این بخش محقق بطور شفاف و واضح با ذکر مواد و ابزارهای مورد استفاده به شرح چگونگی آنالیز اطلاعات می پردازد و باید بتواند پس از این مرحله یک گزارش قوی و محکم که بر اساس عقل و برهانهای علمی باشند نتایج تحقیق را گزارش دهد.

انواع روش تحقیق اکتشافی

روش تحقیق اکتشافی دارای دو نوع متفاوت اولیه و ثانویه می باشد.

1. روش تحقیق اکتشافی اولیه

روش تحقیق اکتشافی از نوع اولیه به داده ها و اطلاعاتی که بطور مستقیم و با روشهای علمی معتبر در مورد موضوع مورد مطالعه تحقیق گرد آوری می شوند توجه دارد و بر اساس آنها انجام خواهد شد.

داده های مورد نیاز در روش تحقیق اکتشافی از نوع اولیه معمولا توسط یک فرد و یا مجموعه ای از افراد متفاوت حاصل می شوند و وظیفه تحقق آن را معمولا خود محقق و در برخی موارد شخصی به غیر از محقق که شناخت کافی از تحقیق، مفاهیم و روش شناسی برخوردار باشد می تواند بر عهده گیرد.

روش تحقیق اکتشافی از نوع اولیه به کشف مجموع روابط موجود بین متغیرهای موجود در تحقیق و یا مقایسه گروه های مختلف جامعه آماری تحقیق توجه دارد و تلاش می کند تا دلایل منطقی و علمی را برای هر مسئله گزارش دهد.

قابل توجه است که در روش تحقیق اکتشافی پژوهشگر متغیرهای موجود در تحقیق را شناسایی و مشاهده می کند بدون اینکه در آنها دستکاری، کنترل و یا تغییراتی انجام دهد.

معمولا اطلاعات در روش تحقیق اکتشافی از نوع اولیه به وسیله پرسشنامه/ نظرسنجی، مصاحبه، گروه های تمرکز، مشاهدات تهیه خواهند شد و بسته به اینکه روش تحقیق کیفی یا کمی باشد نحوه آن متفاوت است.

2. روش تحقیق اکتشافی ثانویه

روش تحقیق اکتشافی از نوع ثانویه بر اساس اطلاعات و داده های به دست آمده در تحقیقات پیشین انجام خواهند شد و در واقع تلاش می کند تا از طریق بررسی کامل و اجمالی منابع و متون گذشته که همسو با اهداف و موضوع مورد مطالعه تحقیق هستند به کشف دلایل مسئله موجود بپردازد.

به منظور گردآوری داده ها و اطلاعات مورد نیاز روش تحقیق اکتشافی از نوع ثانویه بررسی کتابها، مجلات علمی معتبر، مجموعه مقالات فارسی و انگلیسی معتبر، روزنامه ها و پایان نامه ها لازم است و از طریق جست و جوی کلمات کلیدی موضوع مورد مطالعه در نمایه ها و پایگاه های علمی معتبر همچون؛ ساینس دایرکت، گوگل اسکولار، پایگاه جهاد دانشگاهی و پایگاه استنادی جهان علوم اسلام و … انجام خواهد گرفت.

روش تحقیق اکتشافی از نوع ثانویه به صورتهای مختلفی از جمله؛ روش تحقیق برخط، مرور مبانی و ادبیات تحقیق و مطالعات نمونه موردی انجام میشود.

تحقیق برخط

به طور معمول در روش تحقیق اکتشافی برخط بسیاری از اطلاعات مورد نیاز تحقیق به آسانی در پایگاه های اینترنتی معتبر قابل دسترس محقق هستند و از طریق جست و جوی کلمات کلیدی مرتبط با موضوع و اهداف تحقیق  قابل تهیه هستند.

مرور مبانی و ادبیات تحقیق

مرور مبانی و ادبیات در روش تحقیق اکتشافی برای شناخت محقق و مخاطبان موضوع در مورد مفاهیم، اصلاحات، نظریه ها و اطلاعات موجود در مورد تحقیق با استفاده از مطالعه منابع موجود در روزنامه ها، مجلات علمی معتبر، کتاب‌های کتابخانه های دیجیتال آنلاین، طرحهای پژوهشی انجام گرفته توسط سازمانها و شرکتهای مختلف انجام خواهد گرفت.

مطالعات نمونه موردی

در مطالعات موردی که در آنها از روش تحقیق اکتشافی استفاده می شود محقق به دلیل گستره بزرگ دامنه مطالعاتی موضوع تحقیق سعی می کند یک جامعه آماری کوچک که زیرمجموعه جامعه بزرگی است را به عنوان نمونه موردی انتخاب کند و تحقیق را تنها به آن گستره محدود کند.

جمع بندی

روش تحقیق اکتشافی به منظور کشف روابط علی موجود میان متغیرهای یک تحقیق و با هدف حل بحرانها و مشکلات موجود در مورد مسئله تحقیق در دو نوع اولیه و ثانویه قابل اجرا خواهد بود و شامل مراحل مختلفی از جمله؛ انتخاب موضوع مناسب، بیان مسئله، فرضیه سازی، گردآوری اطلاعات و داده های مورد نیاز، تجزیه و تحلیل داده ها و نتیجه گیری می باشد. تحقق هر مرحله از تحقیق اکتشافی بستگی به سرعت عمل، تواناییها، دقت، منابع و امکانات محقق دارد.

گروه تحقیقاتی نخبگان برتر با سابقه فعالیت مشاوره پژوهشی در تحقیقات با رویکردهای مختلف آماده ارائه خدمات به شما عزیزان می باشد. جهت ارتباط با کارشناسان ما از طریق سامانه ثبت سفارش درخواست خود را ثبت نمایید.