تحقيق تجربی (طرح آزمايش)

تحقيق تجربی (طرح آزمايش) چیست و چگونه انجام می شود؟

در تحقيق اجتماعي، هنگامي از روش طرح آزمايش استفاده مي شود كه هدف اصلي تحقيق، آزمايش واكنش يا اثر خاصي باشد. كانون توجه در آزمايش بايد رويدادهاي باشد كه رخ بدهد يا آن لحظه اي باشد كه علتي باعث معلولي مي شود.

آزمايش، فرآيند ايجاد مشاهده علت يك اثر است. براي انجام ساده ترين طرح آزمايش حداقل به يك گروه تجربي يك گروه كنترل نياز هست. یک تحقیق تجربی برای بالا بردن اعتبار خود ناگزیر از داشتن ویژگی ­ها و خصلت ­های زیر است:

الف) کنترل

ویژگی اصلی یک تحقيق تجربی کنترل است. آزمایش باید به نحوی برنامه ­ریزی و سازماندهی شود که مانع حضور متغیرهای مزاحم و اخلال­گر شود؛ زیرا این متغیرها نتایج آزمایش را خدشه­ دار می­کنند.

ج) تکرار آزمایش

به منظور کاهش خطاهای ناشی از نابرابری صفات آزمودنی­ها و جفت­ها، محقق باید آزمایش را تکرار کند؛ یعنی اینکه جفت های متعددی را از جامعۀ مورد مطالعه انتخاب نماید و آزمایش را در مورد هر یک به طور جداگانه یا هم­زمان و در عرض یکدیگر انجام دهد.

د) قابلیت تعمیم

گفته شد که هدف اصلی تحقيق تجربی کشف روابط علت و معلولی بین متغیرهاست؛ بنابراین، باید نتایج آن قابل تعمیم باشد، یعنی بتوان از آن قضیه کلی ساخت و بر مصادیق آن حمل کرد. برای دستیابی به چنین نتیجه ­ای محقق باید نکات زیر را رعایت کند:

1. از اصل کنترل متغیرها غفلت نکند
2. در انتخاب افراد نمونه به روش تصادفی اقدام کند و از برابری و یکسانی کمّی و کیفی آنها اطمینان حاصل نماید.
3. تأثیر اشتباهات آماری را در انتخاب نمونه و طبقه ­بندی و تجزیه و تحلیل داده­ ها به حداقل برساند.
4. محیط آزمایش را به صورت طبیعی و عادی نگه دارد و از تبدیل آن به فضای تصنعی جلوگیری کند.
5. در انجام دادن فعالیت­های تحقیقاتی و مراحل کار و نتیجه ­گیری تعجیل نکند.
6. آزمایش­ها را در موقعیت­ها و شرایط و جفت­های مشابه تکرار نموده، از یکسانی نتایج اطمینان حاصل نماید.
7. از اعتبار درونی آزمایش (تأثیر انحصاری متغیر مستقل در متغیر تابع) و نیز از اعتبار بیرونی آن (قابلیت تعمیم نتایج تحقیق در زمان­ها و مکان­های دیگر برای موارد مشابه) مطمئن شود.

ﻫ) اعتبار تحقيق تجربی

انواع طرح هاي آزمايشي

تحقيق تجربی را مي توان در سه دسته كلي طبقه بندي كرد:

الف – طرح هاي تجربي مقدماتي (محقق قادر به كنترل ونظارت عوامل نيست).

ب – طرح هاي نيمه تجربي (محقق به كنترل و نظارت برخي از عوامل مي پردازد و در واقع در آزمايش هاي ميداني بكار گرفته مي شود).

ج– طرح هاي تجربي حقيقي (تمامي منابع و عواملي كه سبب بي ارزشي روايي داخلي وخارجي تحقيق مي شود مورد كنترل و بازبيني قرار مي گيرد و در آزمايش هاي آزمايشگاهي بكار گرفته مي شوند).

منبع : گروه تحقیقاتی نخبگان برتر – آموزش انجام پایان نامه – انجام مقاله – انجام پروپوزال